ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ: ΜΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Μακριά από τον στείρο λαϊκισμό, το «πίστευε και μη ερεύνα», την υποταγή στις επιχειρηματικές ορέξεις

Μια ολοκληρωμένη επιστημονικά και τεκμηριωμένη πολιτικά πλατφόρμα κριτικής επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες, - στα πλαίσια της διαβούλευσης του ΥΠΕΚΑ - κατέθεσε με την παρέμβασή του στην ειδική συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, ο Νίκος Στουπής Περιφερειακός Σύμβουλος και επικεφαλής της Ριζοσπαστικής και Οικολογικής Συνεργασίας Γεωπόνος στο επάγγελμα και με επαγγελματική εμπειρία στα θέματα των ιχθυοκαλλιεργειών.
Είχε προηγηθεί αντίστοιχη τοποθέτηση του στην Επιτροπή Περιβάλλοντος.
Οι προσπάθειες μερίδας Περιφερειακών Συμβούλων– πολλοί από τους οποίους όπως φάνηκε δεν είχαν καν διαβάσει το εγχειρίδιο της μελέτης–να φέρουν ως ενάντιο στον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών όποιον εξέφραζε διαφωνίες με την μελέτη ή ως οπαδό της σημερινής κατάστασης όποιον εναντιώνονταν στην προτεινόμενη χωροθέτηση, έπεσαν στο κενό. Το μόνο που κατάφεραν ήταν να αποκαλύψουν τον στείρο ανεύθυνο λαϊκισμό τους, αν δεν έκρυβαν κάτι βαθύτερο σε σχέση με την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων επιχειρηματικών συμφερόντων.
· Μοντέλο κυρίως συγκέντρωσης – συγκεντροποίηση των μονάδων σε γιγαντιαία πάρκα ή ενίσχυση μιας πολιτικής υπέρ των μεμονωμένων και διάσπαρτων;
· Ενίσχυση των μικρομεσαίων μονάδων παραγωγής ή των μεγάλων του κλάδου στην κατεύθυνση του να αφομοιώσουν στην πορεία τους μικρότερους;
· Εξάρτηση μιας περιοχής από έναν τομέα της οικονομίας ή για λόγους μακροπρόθεσμης σταθερότητας διασύνδεση της με όσο το δυνατόν περισσότερους;
· Θέσπιση φορέων πραγματικής διαχείρισης των περιοχών ιχθυοκαλλιεργειών στα πλαίσια των οικοτόπων ιδιαίτερης σημασίας με κοινωνική συμμετοχή και κρατικό έλεγχο ή νομιμοποίηση της επιχειρηματικής αποφασιστικής παρουσίας;
· Η ενίσχυση του κλάδου των ιχθυοκαλλιεργειών σημαίνει και άσυλο στην περιβαλλοντική επιβάρυνσή του χώρου όπου δραστηριοποιείται και πολύ περισσότερο σημαίνει να δώσουμε «γη και ύδωρ» στους επιχειρηματίες του κλάδου όσον αφορά παρεκκλίσεις πολεοδομικών διατάξεων και διατάξεων περί τον αιγιαλό και την παραλία;
Αυτά ήταν μερικά από τα ερωτήματα που έθεσε ο κ. Στουπής και στην απάντηση των οποίων στήριξε την καταψήφιση μας συγκεκριμένης μελέτης, υποστήριξε με διαφοροποιήσεις το μοντέλο μας «Ολοκληρωμένης Χωροθέτησης» που υπήρχε αλλά δεν επιλέχθηκε από την μελέτη, και ανέδειξε μας αντιδράσεις τοπικών φορέων αλλά και των υπηρεσιών που εξέφραζαν την αντίθεσή μας με συγκεκριμένες χωροθετήσεις στα όρια μας Περιφέρειάς μας.

(ΠΑΡΑΘΕΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ Νίκου Στουπή)
Αγαπητοί κ.κ συνάδελφοι,
Δεν μπορώ παρά να σημειώσω το θετικό της εκπόνησης Ειδικού Χωροταξικού για την υδατοκαλλιέργειες, και τις διαδικασίες διαβούλευσή του στα πλαίσια της επιτροπής περιβάλλοντος και κυρίως στα πλαίσια του Περιφερειακού Συμβουλίου, υπογραμμίζοντας όμως παράλληλα το πρόβλημα της λάθος μεθοδολογίας να παρουσιάζεται αυτόνομα ένα χωροταξικού ενός κλάδου χωρίς να έχει προηγηθεί η αξιολόγηση και σύγκρισή του με τα χωροταξικά άλλων δραστηριοτήτων κυρίως όσον αφορά περιοχές με αντικρουόμενες ταυτόχρονες χρήσεις.
Αφετηριακά θέλω να σημειώσω πως αντιμετωπίζουμε τον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών πρωτίστως από την αναπτυξιακή σκοπιά του πρωτογενή τομέα καθώς μιλάμε για έναν κερδοφόρο δυναμικό κλάδο και με εξαγωγικό προσανατολισμό ιδιαίτερης αναπτυξιακής σημασίας για την Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας που στηρίζει την απασχόληση. Ταυτόχρονα βέβαια αναδεικνύουμε από την οικολογική σκοπιά και τις αρνητικές συνέπειες αυτών των δραστηριοτήτων στο περιβάλλον –άσχετα αν αναφερόμαστε σε μια από τις λιγότερο ρυπογόνες παραγωγικές δραστηριότητες- και που τις προσδιορίζουμε συγκεκριμένα:
· Η συχνή διαφυγή από τις μονάδες ιχθύων προκαλεί γενετική ρύπανση με αποτέλεσμα να υπάρχει πίεση στην βιοποικιλότητα
· Τα εκκρίματα των ιχθύων σε συνδυασμό με τα υπολείμματα των τροφών επί του πυθμένα των κλουβιών συνιστούν πρόβλημα και απαιτούν συγκεκριμένες πρακτικές για την αποφυγή επικίνδυνων περιβαλλοντικών εξελίξεων στο μέλλον
· Η ανεξέλεγκτη εισροή βοηθητικών χημικών ουσιών και αντιβιοτικών, οι κακές πρακτικές διαχείρισης τους συνιστούν σοβαρές περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις.
Με αυτή την γενική λοιπόν αντίληψη τι έχουμε να σημειώσουμε συγκεκριμένα:
1.Οι ακτές, δηλαδή ο αιγιαλός και η παραλία, αποτελούν ευπαθή οικοσυστήματα, που απολαμβάνουν τη συνταγματική προστασία του άρθρου 24 του Συντάγματος.. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αποφανθεί ότι «η διαχείριση των παράκτιων οικοσυστημάτων πρέπει να γίνεται κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η διατήρηση της μορφολογίας των ακτών, η ακεραιότητα της ακτογραμμής, η ανάδειξη της αισθητικής του τοπίου, η διατήρηση του φυσικού της προορισμού καθώς και η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση των πολιτών σε αυτές.» Ο αιγιαλός και η παραλία είναι σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας κοινόχρηστος. Ο χαρακτήρας του κοινόχρηστου δεν μπορεί να αναιρεθεί ή παραβιαστεί με νόμο, διάταγμα ή κυβερνητική απόφαση. Με την έννοια αυτή λοιπόν δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές λογικές της μελέτης που στο όνομα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας του κλάδου δίδουν «γη και ύδωρ» δημόσιου χώρου όσον αφορά υποδομές, πολεοδομικές παρεκκλίσεις, παρεκκλίσεις επί του αιγιαλού και της παραλίας.
2. Επιλέγετε ως μοντέλο χωροθέτησης αυτό της «συγκέντρωσης- συγκεντροποίησης» των μονάδων και περιορίζονται οι δυνατότητες ανάπτυξης των μικρών –μεμονωμένων και σε διασπορά.
Αυτό το μοντέλο:
· Εν δυνάμει δύναται να αποτελέσει μεγαλύτερη πηγή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης
· Υπονομεύει την ισόρροπη ανάπτυξη επί μέρους περιοχών αφού η παρουσία μεγάλων πάρκων ιχθυοκαλλιέργειας δημιουργεί μονοσήμαντη εξάρτηση από έναν τομέα της οικονομίας και δημιουργεί ευθέως μεγάλη αντιπαράθεση χρήσεων γης
· Διευκολύνει τους μεγάλους επιχειρηματικά παίκτες και ανοίγει τον δρόμο στην εξαφάνιση των μικρών παραγωγών και στην οικονομική συγκέντρωση στα χέρια ολίγων όλου του κλάδου, όπου ουσιαστικά όλοι οι μικροί (όπως έγινε και με τον κλάδο χοιροτροφίας-πτηνοτροφίας) θα γίνουν δορυφόροι των μεγάλων δουλεύοντας για αυτούς
· Αδυνατίζει από υγειονομικής άποψης την παραγωγική ευστάθεια του κλάδου , αφού οποιοδήποτε πρόβλημα εξωγενές ή εσωγενές στο πάρκο ιχθυοκαλλιέργειας μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα ευζωίας του πληθυσμού
3. Η όλη προσέγγιση σε σχέση με την αλιεία είναι στην βάση του πως η αλιεία δεν θα επηρεάσει την ιχθυοκαλλιέργεια. Σε μια χώρα σαν την δική μας:
· με το εκτεταμένο δίκτυο ακτογραμμών,
· με το κλειστό της θάλασσας και του σχηματισμού πολλών κόλπων,
· με τα σχετικά όχι μεγάλα βάθη,
· με τον πλούσιο βυθό με την βραχώδη υφή του λόγω των γεωλογικών φαινομένων σχηματισμού του,
· με τα πολλά ρεύματα, την καλή οξυγόνωσή της θάλασσας,
· με την ενδιαφέρουσα μέση θερμοκρασία των νερών και μικρό εύρος της ετήσιας διακύμανσης της,
· με την πλούσια βιοποικιλότητά της ,
όπου λόγω των ιδανικών συνθηκών αναπαραγωγής και ανάπτυξης της ελεύθερης εκτροφής ιχθύων και γενικά των θαλάσσιων ειδών, αποκτά ιδιαίτερη σημασία η αλιεία ως παραδοσιακός κλάδος του πρωτογενή τομέα για την ανάπτυξη της χώρας και που σχετίζεται με την διαβίωση μεγάλης μερίδας πληθυσμού αλλά κυρίως και με την γενικότερη κοινωνική διάσταση όσον αφορά την δυνατότητα πρόσβασης από πλευράς διατροφής σε φθηνές και πλούσιες πηγές πρωτεΐνης του πληθυσμού, μάλλον αντίστροφο έπρεπε να ήταν το αιτούμενο. ΠΩΣ Η ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΗΡΕΑΣΕΙ ΤΗΝ ΑΛΙΕΙΑ.
Ανάλογη προφανώς είναι και η προσέγγιση για τα είδη γλυκού νερού.
4.Ιδιαίτερα αρνητική είναι η ρύθμιση όσον αφορά την αλλαγή της βιοικανότητας εκτροφής και των αποστάσεων μονάδας από μονάδα. Έτσι, ενώ διατηρείται η υποχρέωση απόστασης ενός χιλιομέτρου μονάδας από μονάδα, αλλάζει τραγικά προς το χειρότερο ο δείκτης εκτροφής ιχθυομάζας από 150 τόνους στα 10 στρέμματα θαλάσσιας εκτροφής στους 1500 τόνους για την ίδια έκταση. Εάν σε αυτό προστεθεί και η μέχρι τώρα εμπειρία με την αδυναμία ή την ανυπαρξία θέλησης ελέγχου από μεριάς των δημοσίων φορέων, αντιλαμβάνεστε για το που οδηγούμαστε..

5. Ουσιαστικά με το συγκεκριμένο χωροταξικό νομιμοποιούνται κατά βάση οι υφιστάμενες θέσεις των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας και ελάχιστα πραγματοποιείται ένας σχεδιασμός ως προς την εγκατάσταση νέων. Αυτό ίσως εκφράζει και μια πίεση μετά την πρόσφατη ματαίωση ίδρυσης μεγάλης μονάδας ιχθυοκαλλιέργειας στην Κεφαλονιά , όπου πίσω βρίσκονταν, όπως ακούγεται, υψηλόβαθμο στέλεχος της κυβέρνησης.
6. Η χωροθέτηση γίνεται ως εργασία–μελέτη γραφείου, και όχι ως αποτελέσματα έρευνας και συμπερασμάτων από το πεδίο. Είναι αξιοπερίεργο πως ακόμα και για την προσέγγιση συγκεκριμένων σημείων δεν υπάρχει μια ανάλυση των φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων των περιοχών χωροθέτησης, ενώ παρόλο ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες αναπτύσσονται στην χώρα μας εδώ και 20 τουλάχιστον χρόνια, δεν υπάρχει η οιαδήποτε συγκεκριμένη, αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης, και των επιπτώσεων από την λειτουργία των ιχθυοκαλλιεργειών στο άμεσο και γειτνιάζον περιβάλλον λειτουργίας τους.
7. Δεν έχει γίνει καμιά αξιολόγηση της ευρωπαϊκής εμπειρίας, όπου οι διαδικασίες χωροθέτησης στην κοινόχρηστη θάλασσα είναι πολύ αυστηρές και η ιχθυοπαραγωγή γίνεται σε μονάδες στη στεριά.
Με βάσει τους προηγούμενους τυπικούς-διαδικαστικούς αλλά κυρίως για τους ουσιαστικούς λόγους που αναφέρθησαν, και με βάσει τις διατυπωμένες αντιρρήσεις των υπηρεσιών και των τοπικών φορέων για συγκεκριμένες περιοχές τοποθετούμαστε αρνητικά και απορρίπτουμε το συγκεκριμένο χωροταξικό.
Δεν σας κρύβω πως οι απόψεις μας βρίσκονται κοντύτερα στο σενάριο 4 της μελέτης που δεν επιλέγετε τελικά, που συμπληρωμένο με επί πλέον και των προαναφερθέντων παρατηρήσεων, θα μπορούσε να αποτελέσει βάση συζήτησης.
Αγαπητοί κ.κ συνάδελφοι , ανεξάρτητα των παρατηρήσεων που σας διατύπωσα, θεωρώ πως πρέπει να τύχουν της προσοχής σας δύο σημεία:
· η ανάγκη, η αρμοδιότητα των μισθώσεων για τις ιχθυοκαλλιέργειες, να μείνει στα χέρια της αιρετής περιφέρειας και όχι της αποκεντρωμένης διοίκησης
· να αναμορφωθεί ο φορέας διαχείρισης των περιοχών ιχθυοκαλλιέργειας κατά τα πρότυπα των φορέων διαχείρισης των οικοτόπων ιδιαίτερης σημασίας με συμμετοχή των συλλογικών κοινωνικών φορέων κάθε περιοχής και με την συμμετοχή των δημόσιων υπηρεσιών.

Ευχαριστώ.
Νίκος Στουπής