Του Χρήστου Σταϊκούρα*
Σήμερα γίνεται αντιληπτό, τόσο από την Κυβέρνηση όσο και από τους δανειστές μας, με μεγάλη βέβαια χρονική καθυστέρηση, ότι το υπάρχον Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα του δημοσίου χρέους, της δυναμικής και της βιωσιμότητάς του.
Η αντιμετώπισή του απαιτεί τη δημιουργία τουλάχιστον ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, την υιοθέτηση αναπτυξιακών πρωτοβουλιών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, και την διαφανή αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο ιδιοκτήτη ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα.
Είναι βέβαια γεγονός ότι η αξιοποίηση αυτής της περιουσίας εμφανίζει πολλά και διαχρονικά προβλήματα, όπως το ότι το Ελληνικό Δημόσιο δεν γνωρίζει το ακριβές μέγεθος της ακίνητης περιουσίας του, κυρίως λόγω της ανυπαρξίας πλήρους και ακριβούς Κτηματολογίου.
Ή το ότι μεγάλο μέρος των δημόσιων ακινήτων έχουν πολλαπλούς περιορισμούς ως προς την αξιοποίησή τους.
Η Κυβέρνηση, όμως, πέρα από τα υπαρκτά προβλήματα, δεν φαίνεται μέχρι σήμερα να διαθέτει ολοκληρωμένο σχέδιο αξιοποίησης της περιουσίας.
Ενδεικτικά, προσδοκούσε τον Ιούνιο του 2010 να εισπράξει τρία δισ. ευρώ την τριετία 2011-2013. Τον Δεκέμβριο, το ποσό αυτό ανήλθε στα επτά δισ. ευρώ, και σήμερα διαμορφώνεται, υπό την πίεση των δανειστών μας, στα 15 δισ. ευρώ για την ίδια περίοδο.
Προσδοκούσε να αντλήσει 2,5 δισ. ευρώ από αποκρατικοποιήσεις μέσα στο 2010, και τελικά δεν πραγματοποίησε καμία.
Σε κάθε περίπτωση, επιβάλλεται, έστω και καθυστερημένα, η αξιοποίησή της δημόσιας ακίνητης περιουσίας, προσδίδοντας κατ’ αρχήν αξία σε περιουσιακά στοιχεία που έως τώρα παραμένουν ανενεργά ή απαξιώνονται – μετατρέποντας, δηλαδή, αδρανείς πόρους σε τμήμα του εθνικού ενεργητικού.
Βέβαια, για να βελτιωθούν οι αξίες και οι υπεραξίες στα ακίνητα, πρέπει να αρθούν, με νομοθετικές παρεμβάσεις, οι πολλαπλές τεχνικές, νομικές, πολεοδομικές και θεσμικές δεσμεύσεις και οι περιορισμοί σε τίτλους, χρήσεις γης και όρους δόμησης (π.χ. προστασία του περιβάλλοντος ή της τοπικής αρχιτεκτονικής ταυτότητας, αρχαιολογικοί περιορισμοί, χαρακτηρισμοί δασαρχείων, καταπατήσεις, προβλήματα από πλευράς των δωρητών κτλ.).
Με τον τρόπο αυτό, «μεγαλώνει η κεφαλαιουχική αξία της δημόσιας ακίνητης περιουσίας και αυξάνεται η εγγυοδοτική ικανότητα, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η χρηματοδότηση πραγματικών αναπτυξιακών έργων» (Αλ. Περετζής, Ημερησία, 19.02.2011).
Στη συνέχεια, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αξιοποιηθούν αυτοί οι πόροι, εμπορικά και επενδυτικά, χωρίς το δημόσιο να χάσει την κυριότητά τους, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια, την τήρηση των κανόνων και την αποδοτικότητα: με ενοικίαση, με leasing, με μακροχρόνιες μισθώσεις, με ΣΔΙΤ, με συμβάσεις παραχώρησης, με χρήση σύγχρονων και πιο σύνθετων εργαλείων διαχείρισης χαρτοφυλακίου ακινήτων (τιτλοποιήσεις ιδιοχρησιμοποιούμενων ακινήτων, δημιουργία εταιρειών συμμετοχών κ.ά.).
Επίσης, με κατάτμηση ακινήτων τα οποία δεν είναι διαχειρίσιμα, είτε λόγω της τεράστιας έκτασής τους είτε λόγω της ύπαρξης καταπάτησης σε κάποιο σημείο τους.
Μία άλλη μέθοδος αξιοποίησης είναι η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, μέσω πώλησης, συμβάσεων παραχώρησης, εισόδου στρατηγικού επενδυτή, μετοχοποίησης και δημιουργίας εταιρειών συμμετοχών (βέβαια θα πρέπει να τονισθεί ότι το σύνολο των αποκρατικοποιήσεων έχει αποφέρει, μέχρι σήμερα, στα ταμεία του Δημοσίου συνολικά έσοδα περί τα 18 δισ. ευρώ – πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος).
Ακόμα, θα μπορούσε να επιλεγεί η σύναψη συμβάσεων παραχώρησης για τα λιμάνια και τους περιφερειακούς λιμένες (μαρίνες). Οι πρωτοβουλίες μπορούν να δώσουν πνοή στο νησιωτικό τουρισμό και ώθηση στην περιφερειακή ανάπτυξη, ενώ μπορούν να συμπληρωθούν με τη δημιουργία νέων μαρίνων, ώστε μέσα από τις αναμενόμενες συνέργειες (προσβασιμότητας, κόστους και απόστασης), να αναπτυχθούν πολλαπλοί ελκυστικοί προορισμοί και να καλλιεργηθεί ο «αρχιπελαγικός τουρισμός».
Και όλα αυτά, αξιοποιώντας και τη μέθοδο της προχρηματοδότησης η οποία επιτρέπει να διαχωριστεί ο χρόνος είσπραξης κεφαλαίων, με προείσπραξη εσόδων και υπεραξιών, από το μεταγενέστερο χρόνο αξιοποίησης της περιουσίας.
Για παράδειγμα, στην πιο απλή μορφή, το κράτος «προεισπράττει» έσοδα από την ενοικίαση ενός ακινήτου του μέσω τραπεζικού δανεισμού, και τα μελλοντικά έσοδα από το ακίνητο αποπληρώνουν το πιστωτικό ίδρυμα.
Σε πιο σύνθετη μορφή, το κράτος «προεισπράττει» έσοδα μέσω δημιουργίας αμοιβαίων κεφαλαίων και σύστασης εταιριών συμμετοχών έναντι μελλοντικών εσόδων από εκμετάλλευση και υπεραξίες.
Και όταν το κράτος πουλήσει μερίδια ή μετοχές, εκχωρεί δικαιώματα εκμετάλλευσης και μελλοντικών υπεραξιών, όχι όμως και την κυριότητα των ακινήτων.
Σε κάθε περίπτωση, η ΝΔ πιστεύει ότι μια ορθολογική διαχείριση και μια στοχευμένη αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας μπορεί να εξασφαλίσει σημαντικά, σταθερά και σε μακροχρόνια βάση έσοδα για το Δημόσιο και να μειώσει το ύψος του χρέους, δημιουργώντας παράλληλα πρόσθετα αναπτυξιακά οφέλη.
* Ο Χρήστος Κων. Σταϊκούρας είναι Βουλευτής ΝΔ Ν. Φθιώτιδας, Αν. Υπεύθυνος του Τομέα Πολιτικής Ευθύνης της Οικονομίας – ΝΔ και Επ. Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το άρθρο του δημοσιεύθηκε στο ένθετο- The Economist- της εφημερίδας «Η Καθημερινή» (28.4.2011)
